Algoritmes die sollicitatiebrieven beoordelen. Voice-assistants die het sollicitatiegesprek overnemen. Het voorspellen van de perfecte kandidaat voor een vacature. De mogelijkheden van AI voor werving en selectie van werknemers lijken eindeloos. Hoe ziet de toekomst van deze ontwikkeling eruit? En hoe faciliteert – of frustreert – AI de diversiteit op de arbeidsmarkt?
De Nederlandse Stichting voor Psychotechniek (NSvP) organiseerde dinsdag 18 juni het jaarlijkse Omkeerevent in de Metaalkathedraal in Utrecht. Met AI en arbeidsmarkt als thema, draaide deze editie om het verkennen van zowel de kansen als risico's in deze nieuwe ontwikkeling. SETUP presenteerde verschillende scenario's en installaties.
Eén van die installaties was Input≠Output, in 2018 ontwikkeld door Isabel Mager voor SETUP's jaarprogramma over automatische besluitvorming. Als deelnemer kun je voor de camera solliciteren. Tijdens jouw antwoorden analyseert de computer hoe vaak je wegkijkt, of je mondhoeken omhoog of omlaag wijzen, hoe jouw stem in hoogte wisselt en welke stopwoordjes je gebruikt. Anders dan de meeste sollicitatie-software, tonen we die informatie ook direct op het scherm. Dat is confronterend, maar helpt ons ook begrijpen wat dataficatie betekent. Want herken jij je in de percentages die uit het gesprek rollen? Waarschijnlijk niet: menselijke emoties zijn moeilijk te vatten in metingen als '34,7% blij'.
Met makers aan de slag
Op deze dag gaven we ook het startsein aan een groep geselecteerde makers uit de NSvP Challenge. De komende maanden gaan zij in vier teams aan de slag met dit thema. De makers komen vanuit allerlei verschillende hoeken: van programmeur tot schrijver van historische romans, en van kostuumontwerper tot cultureel antropoloog. Door het ontwikkelen van installaties, performances en andere werken maken zij tastbaar wat de maatschappelijke gevolgen van AI in de HR-sector (kunnen) zijn. Want erover lezen is één ding, maar de gevolgen worden pas echt invoelbaar als je zelf een door een algoritme aangestuurd sollicitatiegesprek ondergaat. Zou jij bijvoorbeeld nog aangenomen worden voor je eigen baan, als je met deze systemen moet solliciteren? Graag stellen we de makers aan je voor!
Jeroen de Vos, Joost Helberg & Vincent Hoenderop
Dit team – bestaande uit Jeroen de Vos (cultureel antropoloog), Joost Helberg (programmeur) en Vincent Hoenderop (ontwerper) – beet zich een maand voor het event al vast in de mogelijkheden van voice-assistants binnen het sollicitatiegesprek. Door onder andere interviews met HR-managers onderzochten ze het belang en de werking van het sollicitatiegesprek. Dat leidde tot een voice-assistant die volgens de STAR-methode competenties in de deelnemer herkent.
De Selection Automat stelt een aantal vragen over hoe je in het verleden in bepaalde situaties hebt gehandeld. Na het gesprek rolt er een label uit het apparaat, die je vertelt of je geschikt of ongeschikt bevonden bent. Door met een elektronische stem door een ouderwetse telefoonhoorn te praten, word je eindelijk echt op jouw kwaliteiten beoordeeld, en niet op visuele kenmerken, stopwoordjes of andere irrationele tekortkomingen. Eindelijk een sollicitatiemethode die vrij is van vooroordelen... of toch niet? De Selection Automat wordt deze zomer doorontwikkeld en samen met de drie andere werken in november tentoongesteld.
Ewoud Kieft & FRONT404
Ewoud Kieft is schrijver en muzikant. Hij schreef onder andere Oorlogsenthousiasme (2015), Het Verboden Boek (2017) en was vast medewerker van NRC-Boeken. Momenteel werkt hij aan zijn eerste (toekomst)roman, over het leven met alomtegenwoordige kunstmatige intelligentie, die in het voorjaar van 2020 verschijnt. Hij werkt samen met Thomas voor ‘t Hekke en Bas van Oerle – samen het kunstenaarsduo FRONT404. Ze maken voornamelijk interactieve installaties, waarbij ze met laagdrempelige en directe interactie mensen op innovatieve en speelse wijze proberen te bereiken.
Eline Hesse & Tessel Brühl
Eline Hesse is een design researcher, filmmaker en kunstenaar. Ze onderzoekt culturele bubbels en stelt vragen om de status quo uit te dagen. In 2014 studeerde ze af bij de Design Academy in Eindhoven met de performance The CreActivist over creatief activisme. Sindsdien werkt ze aan de documentaire 'Petrol Dollars for a Different Engine'. Ze werkt samen met Tessel Brühl. Haar werk bevindt zich tussen kostuumontwerp en performance. Tessel wil communicatie fysiek maken en speelt met het spanningsveld tussen fantasie en functionaliteit.
Ruben van de Ven & Merijn van Moll
Mediakunstenaar Ruben van de Ven onderzoekt hoe menselijke concepten worden getransformeerd in hun digitalisering. In het collectieve project Plotting Data onderzoekt hij hoe fictie een middel kan zijn om frictie en affectieve waarden in data bloot te leggen. Hij werkt samen met Merijn van Moll, grafisch ontwerper die dit jaar afstudeert aan de opleiding illustratie aan de HKU. Merijn wil vragen oproepen over de manier waarop we als mensen willen samenwerken met machines.
Dit artikel verscheen op 10 juli 2019 op de website van SETUP Medialab en is integraal overgenomen.
