Als het gaat om het hanteren van verschil is het goed stil te staan bij twee basale menselijke behoeften: de behoefte om uniek te zijn (onderscheiden) en de behoefte om geaccepteerd te worden, erbij te horen (toebehoren). Organisaties die erin slagen aan beide behoeften tegemoet te komen weten verschil productief te maken.
Door meer diversiteit toe te laten en ruimte te bieden aan de eigenheid en de unieke bijdrage van medewerkers aan organisaties, wordt voldaan aan de eerste behoefte. Zo worden de randvoorwaarden gecreëerd om tot diversiteit en innovatie te komen. Maar het is niet voldoende om de meerwaarde van diversiteit te kunnen benutten. Daarvoor is het nodig dat mensen met verschillende achtergronden daadwerkelijk met elkaar in contact komen, samenwerken, uitwisselen en elkaar inspireren.
Achtergrond
In contact kunnen angst, onzekerheid en wantrouwen in de weg staan. Het lastige van diversiteit is dat het ingaat tegen de basale behoefte van mensen aan veiligheid, en daarmee hun hang naar voorspelbaarheid. Van mensen die zich van ons onderscheiden weten we immers niet wat ze gaan doen, hoe ze zullen reageren. Dat maakt onzeker. In onze onzekerheid klampen we ons vast aan wat we wel zeker denken te weten.We gaan de wereld verdelen in “wij” en “zij”, de eigen groep en de anderen.
Stereotype beelden
Over die anderen heersen er soms stereotype beelden, die opvallend vaak negatief zijn. Dat nodigt niet uit om ‘die anderen’ te leren kennen. De negatieve beelden en de scheiding tussen “wij” en “zij” blijven dus bestaan. Dit mechanisme belemmert de samenwerking en productiviteit van divers samengestelde teams. De collega’s met verschillende achtergronden (h)erkennen elkaars kwaliteiten onvoldoende.
Belemmeringen wegnemen
Om die weg te nemen is het van belang om ruimte te bieden aan emoties en weerstanden in goede banen te leiden. Het bijsturen van de beleving van diversiteit is echter niet te regelen via beleid en procedures, dat lukt alleen in interactie. Dialoog is een belangrijk middel om achter de gesignaleerde verschillen ook de overeenkomsten te zien en aansluiting te vinden bij de ander. Identiteit is geen unidimensionaal begrip. Kijkend naar de eerder gepresenteerde IJsberg van verschillen wordt duidelijk dat waar je op een aantal aspecten van elkaar verschilt, er altijd andere aspecten zijn waar je juist raakvlakken vindt. Je kunt man zijn of vrouw, dezelfde of een verschillende professionele achtergrond hebben, gehuwd of ongehuwd zijn, kinderen hebben of niet, je zorgen maken over je ouders die een verslechterende gezondheid hebben, van muziek houden, goed kunnen koken, of andere hobby’s hebben. Kortom door achter de direct zichtbare kenmerken van iemand te kijken vind je naast de verschillen steeds meer raakvlakken.
In dit deel van de toolbox vindt u voorbeelden van instrumenten die ondersteunen bij het hanteren van verschil.
Raadpleeg eventueel ook de andere delen van deze Toolbox over diversiteit:
Verschil meten en doelen stellen
Reageren