In dit vervolgartikel (zie hier de introductie) gaan we in op de tweede pilaar van de zelfdeterminatie theorie van Deci en Ryan (1985). In deze theorie staat de verbondenheid met anderen als belangrijke menselijke waarde centraal. Verbondenheid gaat over de behoefte om in de buurt te zijn en een band te onderhouden met andere individuen om daar zekerheid uit te putten. De identiteit van een persoon hangt ook deels af hoe een persoon in relatie staat tot andere mensen. Maar in hoeverre ervaar je verbondenheid en identiteit als je via een arbeidsplatform werkt? Hoe eenzaam en anoniem is het werk?
Werken in de platformeconomie betekent dat je werkt, aangestuurd of gematched wordt via computer, mobiele app of AI. Het lijkt alsof mensen daarin vooral in hun eentje arbeid verrichten – zonder collega’s of managers. Los van een sociale werkomgeving. Of platformwerk kan voorzien in de menselijke behoefte van verbondenheid is dus een interessante kwestie. Lukt dat? Kan het werken voor arbeidsplatforms iemand een positieve werkidentiteit verlenen? Met andere woorden: kun je iets zijn als platformwerker of ben je voornamelijk een paar benen, handen en een hoofd?
Platformonderzoekers Ashford, Caza en Reid (2018) hebben eens goed gekeken naar hoe het platformwerken gestructureerd is. Op basis daarvan hebben zij een aantal challenges (uitdagingen, aandachtspunten) geformuleerd die voor verbondenheid zeer relevant zijn. Het feit dat platformwerk vooral bestaat uit het uitvoeren van losse taken / projecten, ofwel 'gigs', betekent dat een platformwerker vaak van opdrachtgever wisselt en dus ook telkens opnieuw opdrachtgevers en hun wensen moet leren kennen. En als gigs digitaal plaatsvinden zijn de platformwerkers dus ook fysiek gescheiden van de opdrachtgever.
Relaties, rolmodellen en sociale context
Het gevaar is dat platformwerkers zich eenzaam voelen omdat ze individueel aan deze gigs werken, zonder collega’s om mee samen te werken. Bovendien zijn er geen rolmodellen of mentoren, die er op een traditionele werkplek vaak wel zijn. Maar hoewel niet in de meerderheid, er bestáán platforms waarin het gigwerk wèl in een meer sociale context gedaan wordt. Ook zijn er fysieke plekken waar platformwerkers bij elkaar komen - denk aan de fietshonken waar maaltijdbezorgers elkaar treffen, gedeelde werkplekken of de mogelijkheid om je als team in te schrijven op arbeidsplatforms (Rockmann & Pratt, 2015). Zo kunnen freelancers zich op platform Upwork gezamenlijk als Agency aanmelden, zodat zij als groep ingehuurd kunnen worden. Op platform Fiverr kunnen freelancers zich bij een “studio” aansluiten, en zo samen gigs aannemen (zie foto hieronder). Dus op het beeld dat de platformwerker altijd in zijn eentje voor eigen rekening werkt is wel wat nuance aan te brengen. Ook in het platformwerk kan worden samengewerkt.
Werkidentiteit en platformwerk
Platformwerkers hebben geen vaste rol of plek in de hiërarchie van een organisatie, wat het moeilijk maakt voor een platformwerker om zijn/haar werkidentiteit te bepalen. Wat ben je nu precies en wat vind je daarvan? In hoeverre mensen een positieve werkidentiteit ontlenen aan platformwerk, hangt af van een aantal elementen: Financiële onzekerheid, gedwongen autonomie en een onzekere loopbaanontwikkeling kunnen een bedreiging zijn voor een positieve werkidentiteit. Bovendien zijn de gigs vaak heel verschillend en uiteenlopend qua inhoud, in tegenstelling tot bij een traditionele baan waar een takenpakket en bijbehorende functietitel beschreven staan. Zo'n 'vloeibare', nauwelijks begrensde baanidentiteit kan het lastig maken om "iets te zijn en worden" als platformwerker. Deze vloeibaarheid en onzekerheid zorgt ervoor dat werken in de platformeconomie de emotionele stress enorm verhoogt (Petriglieri, Ashford & Wrzesniewski, 2018).
Terwijl identificeren met je werk lastig lijkt, is het vaak wel mogelijk om je als platformwerker te identificeren met het (offline-)platform; bijvoorbeeld door middel van bedrijfskleding of merchandise. Bedrijfskleding wordt door bezorgplatforms vaak zelfs gratis verstrekt voor zichtbaarheid van hun merk (Deliveroo, 2020). Interessant is ook dat horeca-platform Temper actief een platformidentiteit van vrijheid en eigen baas zijn promoot via een eigen "Be a boss"-kledinglijn.
Voorlopig toetsingskader
In hoeverre voorziet een platform in mogelijkheden tot verbondenheid en identiteit? Gebaseerd op de uitdagingen geformuleerd door Ashford, Caza en Reid (2018) is het onderstaande toetsingskader te gebruiken. In het schema staan aflopend van links naar rechts de items die in meerdere en mindere mate tot verbondenheid en identiteit bedienen - links de zaken waarbij veel aandacht is voor verbondenheid en identiteit als basale menselijke behoeften.
Platformvergelijking
Als je een Amazon Mturker naast een Upworker zet dan zijn er drastische verschillen in de mogelijkheden voor verbondenheid en identiteit. Een Mturker werkt veelal erg kort voor een opdrachtgever en heeft nauwelijks contact met werkgevers behalve het daadwerkelijk uitvoeren van de taak. Verder kan een Mturker zijn werkidentiteit niet laten zien aan werkgevers buiten de kwaliteit van zijn/haar eerdere werk – je bent daarbij letterlijk een ID-nummer. Er zijn overigens indicaties dat mensen die voltijds voor Mturk werken ook dusdanig véél werken, dat hun andere sociale relaties verwaarloosd worden door een gebrek aan tijd (Tran & Sokas, 2017).
Als je als freelancer via Upwork werkt kan dat in opdrachten die langer duren en meer communicatie vereisen. Ook kunnen Upworkers zich in teams of agencies profileren, en is er de mogelijkheid te videobellen met klanten. Upwork moedigt werkers aan vaker met dezelfde klanten te werken door een minder groot percentage van het inkomen in te houden wanneer er herhaaldelijk voor dezelfde opdrachtgever wordt gewerkt. Ook kunnen Upworkers zich - behalve via de kwaliteit van hun vorige werk - ook identificeren met bepaalde vaardigheden, certificaten en een zelf gestructureerd profiel.
Zowel Upworkers als Mturkers kunnen wel communiceren met medeplatformwerkers via online fora, en beiden kunnen wel gevarieerd werk verrichten. Het grote voordeel voor de Upworker is dat het systeem allereerst zorgt voor een goede connectie tussen klant en platformwerker, terwijl het Mturk-model vooral zoveel mogelijk transacties van acceptabele kwaliteit bewerkstelligt.
De toekomst van platforms
De ontwikkeling van platformwerk in teams biedt een interessant perspectief voor de toekomst, al is het teamwerken niet voor ieder soort werk mogelijk. Het voorziet echter in de behoefte aan verbondenheid en het gevoel ergens bij te horen. Verder kan de optie voor platformwerkers om samen in een ruimte aan het werk te zijn, ongeacht of ze samenwerken, ook ten goede komen aan de menselijke behoefte tot verbondenheid en de werkidentiteit. Daarnaast is de integratie van communicatiefora op platforms vrij eenvoudig te implementeren, ongeacht het type werk dat via het platform wordt verricht (Garrett, Spreitzer & Bacevice, 2017). Hoe deze zaken de solistische platformwerker meer kwaliteit van werk kunnen bieden, vraagt nog om meer onderzoek.
Deel #1 in deze reeks: De waarde van werk in de platformeconomie
Deel #2 in deze reeks: Leren en ontwikkelen in platformwerk. Kan dat?
Deel #4 in deze reeks: Autonomie en flexibiliteit in platformwerk. Vogelvrij?
Referenties
- Ashford, S. J., Caza, B. B., & Reid, E. M. (2018). From surviving to thriving in the gig economy: A research agenda for indviduals in the new world of work. Research in Organizational Behavior, 38, 23-41.
- Deci, E. L., & Ryan, R. (1985). Intrinsic motivation and self-determination in human behavior. New York: Plenum.
- Deliveroo. (2020, 19th june). Caring for your kit, Retrieved from Deliveroo, https://roocommunity.com/kit-care/
- Garrett, L., Spreitzer, G., & Bacevice, P. (2017). Co-constructing a sense f community at work: The emergence of community in coworking spaces. Organizational Studies, 821-842.
- Petriglieri, G., Ashford, S., & Wrzesniewski, A. (2018). Agony and ecstasy in the gig economy: Cultivating holding environments for precarious and personalized work identities. Administrative Science Quarterly, online ahead of print.
- Rockmann, K., & Pratt, M. (2015). Contagious offsite work and the lonely office: The uniintended consequences of distributed work. Academy of Management Discoveries, 150-164.
- Tran, M., & Sokas, R. (2017). The gig economy and contingent work: An occupational health assessment. Journal of Occupational and Environmental Medicine, 163-186.
- Vallas, S., & Christin, A. (2018). Work and identity in an era of precarious employement: How workers respond to "personal branding" discourse. Work and Occupations, 3-37.
