Toekomst van werk

Op donderdag 16 februari werden de drie winnaars van de David van Lennep Scriptieprijs 2023 bekend gemaakt. De jury reikte in Utrecht de prijzen uit en uitte hun lof ten overstaan van het aanwezige publiek. De David van Lennep Scriptieprijs, die jaarlijks door de NSvP wordt uitgereikt aan jonge gedragswetenschappers, stelt hoge eisen aan kwaliteit en maatschappelijke relevantie.

In 2020 ontving Sjanne Marie van den Groenendaal (Tilburg University) de NSvP PhD-Innovatiebeurs. In haar promotieonderzoek onderzocht zij onder andere hoe organisaties de samenwerking met zzp’ers kunnen inrichten zodat zij de expertise van zzp’ers optimaal kunnen benutten én tegelijkertijd kunnen voldoen aan de (ontwikkel)behoeften van zzp’ers.

Volgens hoogleraar Ferry Koster is het beeld van platformwerk nog te eenzijdig en ligt de nadruk vooral op de negatieve effecten. “Deze vorm van werken brengt niet alleen risico’s met zich mee, het biedt zeker ook kansen.” Dat de gevolgen van verschillende soorten platformwerk in Nederland groot zijn voor zowel werkenden, organisaties als de maatschappij staat als een paal boven water. Volgens Koster is het belangrijk dat er een afgewogen beeld wordt geschetst. Daarbij zijn een aantal subthema’s te onderscheiden.

Samen terugkeren naar (kantoor)werk: welke varianten zien we ontstaan? Naar schatting vier miljoen werkenden hebben tijdens de pandemie vanuit huis doorgewerkt. En meer dan de helft van hen verwacht ook na de pandemie meer op afstand van kantoor te kunnen blijven werken. Het ‘hybride model’ van deels op afstand en deels op de kantoorlocatie werken, is één van de grotere arbeidsinnovaties die door deze pandemie een flinke duw in de rug lijkt te krijgen. Maar hoe krijgt deze moderne manier van werken gestalte in de praktijk?

Maatschappelijke sectoren als zorg, onderwijs, veiligheid en kinderopvang zijn essentieel voor de kwaliteit van onze samenleving en bieden mooie kansen om betekenisvol werk te doen. Toch hebben juist deze sectoren te maken met grote uitdagingen in het werven en behouden van personeel. In dit artikel vertelt NSvP-directeur Sonia Sjollema wat er in haar ogen misgaat en hoe het anders kan én moet.

Als de coronapandemie en de oorlog in Oekraïne één ding duidelijk hebben gemaakt, is het wel dat een permanente arbeidsreserve dringend noodzakelijk is voor vitale maatschappelijke sectoren als zorg, onderwijs en defensie. Nederlanders meldden zich massaal aan voor werken voor het algemeen belang. Maar welke rol kunnen werkgevers spelen bij het beschikbaar stellen van personeel en wat levert dit hen – naast een goed gevoel – nog meer op?
 

Platformwerk is een organisatievorm die over de hele arbeidsmarkt voorkomt en sterk in opkomst is. Sonia Sjollema, directeur van de NSvP, benadrukt dat het belangrijk blijft om de techniek en het gebruikte verdienmodel los van elkaar te zien. Platforms bieden een infrastructuur waarin vraag en aanbod gekoppeld worden, en kan zo worden ingezet dat er wél menswaardig werk ontstaat. “Om platformwerk inclusiever te maken of in te zetten als opstap naar de arbeidsmarkt kan je er zaken omheen organiseren, zoals goede begeleiding, een sociale context en mogelijkheden om te leren.”

Gemeentes lijken steeds meer interesse te tonen in het starten en ondersteunen van sociale coöperaties; werkplekken waarbij mensen met behoud van uitkering en zonder sollicitatieplicht hun eigen onderneming kunnen starten. Inmiddels zijn er meer dan 20 coöperaties, waar zo’n 194 mensen ondernemen naar vermogen en zo hun steentje bijdragen aan de participatiemaatschappij. De meeste coöperaties zijn gestart door ervaren ondernemers met een sociaal hart en hun aantal groeit gestaag.

Hoe krijgt het hybride werkmodel gestalte in de praktijk? Samen met de Universiteit van Amsterdam volgen we de rol van de leidinggevende om tot een werkbare hybride realiteit te komen. Het team van Hanneke Grutterink, Roy Sijbom (UvA), Sjoukje Giesing (Rijkswaterstaat) en Marjolein Wevers (Deloitte) ontvangt binnen de TerugkeerChallenge een subsidie van € 20.000 om inzicht te verschaffen de cruciale rol van de leidinggevende in het samen met medewerkers vormgeven van de nieuwe werkelijkheid bij het terugkeren naar kantoor.

Terwijl werkgevers merken dat de krapte tot recordhoogte is gestegen en de piek nog niet is bereikt, blijft er nog altijd veel arbeidspotentieel onbenut. Hoe komt het dat die kloof er nog altijd is? Welke mindshift is hiervoor nodig? In gesprek met Paul den Uijl (COO Tempo-Team) en Ila Kasem (directeur Van de Bunt Organisatieadvies) over arbeidsparticipatie en de gemeenschappelijke verantwoordelijkheid van overheid, werkgevers en burgers.