De robot de baas? We hebben een keuze

robot robotisering

Het zou goed zijn om de behoeften van individuele mensen als uitgangspunt te nemen bij het vormgeven van werk, organisaties en samenleving. Immers, economie en samenleving zijn er in eerste instantie om de mensheid te dienen. In De robot de baas (WRR) doen de auteurs een poging om de invloed van digitalisering en robotisering op de arbeidsmarkt in kaart te brengen en doen zij suggesties hoe mismatches tussen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt te voorkomen zijn. Naast een keuze en het opstellen van een inclusieve robotagenda is ook actieve beïnvloeding nodig, waarin werkenden, en vooral jongeren, zelf een belangrijke rol te spelen hebben.

 

Er is een gestage stoom van publicaties op gang gekomen die in kaart brengt wat de digitalisering en robotisering betekent voor de toekomst van werk. Onlangs kwam daar de publicatie De robot de baas, De toekomst van werk in het tweede machinetijdperk van de WRR bij. De kracht van deze publicatie is volgens mij dat die duidelijk maakt dat wij zelf bepalen hoe we de wereld van werk willen inrichten. Volgens de WRR is de uitdaging om te komen tot een `inclusieve robotagenda`. Een agenda waarmee onderzoekers, overheden, werkgevers, werkenden en hun organisaties en andere betrokkenen voorbereid zijn op veranderingen, en waarmee ze invloed uitoefenen op de aard van die veranderingen. Het sluit voor mij goed aan bij het gedachtegoed van De Omkering: het is tijd voor een beweging die het werk aanpast aan de mens - in plaats van de mens aan het werk.

We hebben een keuze

In De robot de baas doen de auteurs een poging om de invloed van digitalisering en robotisering op de arbeidsmarkt in kaart te brengen en doen zij suggesties hoe kwalitatieve en kwantitatieve mismatches tussen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt te voorkomen zijn. Om de aansluiting op de arbeidsmarkt te verbeteren en inkomensverschillen te beperken is verandering van het onderwijs- en inkomensbeleid, nodig. Er zullen functies verdwijnen in het middensegment maar ook de functies voor hoger opgeleiden zijn at risk. Tegelijkertijd komen er nieuwe functies bij en er blijven veel typisch menselijke activiteiten over die alleen mensen kunnen doen, of waarvan we willen dat mensen dat doen. Daar zit volgens de auteurs ook de oplossing als het gaat om de verdeling van werk èn als het gaat om de kwaliteit van het werk dat overblijft. De robotisering is niet iets is wat ons overkomt. De manier waarop technologie zich ontwikkelt en wordt toegepast, is geen gegeven; we hebben een keuze!

Technologie overkomt je niet

De auteurs breken een lans voor andere benadering van technologie. Een benadering waarbij mensen niet vervangen worden door computers – door Artificial Intelligence – maar waarbij het leren en innoveren van mensen beter en krachtiger wordt met behulp van computers – Intelligence Augmentation. Bij deze benadering wordt gezocht naar complementariteit tussen mens en computer, voor alle soorten werk. Juist de complementariteit tussen automatisering en arbeid kan leiden tot hogere productiviteit en inkomens en daarmee tot inclusieve welvaart.

Verkeerde vraag

“Veel mensen vragen zich af of de robots hun banen gaan overnemen. Dat is de verkeerde vraag, want dat veronderstelt dat we machteloos zijn om de gevolgen van technologie voor werkende mensen vorm te geven” (blz. 35). De beïnvloeding willen de auteurs bereiken via een inclusieve robotagenda, waarin we op verschillende manieren de robot de baas proberen te blijven:

  • door co-creatie in de ontwikkelfase van robotica te benadrukken;
  • door complementariteit centraal te stellen en menselijke vaardigheden te waarderen en te ontwikkelen in het onderwijs;door de baas te blijven over het werk en veel aandacht te besteden aan kwaliteit van de arbeid;
  • door goed te volgen wat de gevolgen van robots en andere machines zijn voor de verdeling van inkomens en bezit, om dat waar nodig te kunnen corrigeren.

Kwaliteit van werk dat overblijft

Opmerkelijk is dat het rapport ook aandacht heeft voor de kwaliteit van het werk dat overblijft als een deel van de taken wordt geautomatiseerd. Dit is een vaak onderbelicht thema in de discussie over robotisering en automatisering. Met name autonomie, invloed en eigenaarschap worden als belangrijke aspecten van kwaliteit van de arbeid benoemd. “Met meer ‘eigenaarschap’ zijn werkenden sneller bereid nieuwe vaardigheden aan te leren, hebben ze minder kans op werkstress en burn-out, en daalt het ziekteverzuim. Het algemeen welzijn van werkenden die greep en invloed hebben op hun werk is, kortom, hoger dan van degenen waar dat niet voor geldt, en dat pakt ook positief uit voor de productiviteit” (blz 38). Kwaliteit van de arbeid houdt niet alleen rekening met autonomie maar kijkt ook breder naar de menselijke basale behoeften en de manier waarop die in werk vorm kunnen krijgen. Naast autonomie gaat het dan ook om (werk)zekerheid, verbinding en competentie.

Platformkapatilisme en de 'Mechanical Turk'

Ook de NSvP benadrukt in het visiedocument “De Omkering” dat nieuwe technologie en de zich snel ontwikkelende 'platformarbeidsmarkt' er niet vanzelfsprekend voor zorgen dat ieder mens (vol)waardig kan meedoen. Integendeel: op platforms werken mensen mogelijk nog anoniemer dan in de klassieke fabriek. Zo beschrijft Reich (2015) het fenomeen van de Mechanical Turk, dat zijn mensen die voor een grijpstuiver op lukrake tijden geestdodende minitaken doen die overblijven nadat de meeste arbeid is geautomatiseerd. Ook zijn in een podcast van Benjamin Walker de verhalen te horen van een 25-jarige 'embedded reporter' die zelf ontdekt hoe het is om te werken in deze nieuwe zogenaamde 'deeleconomie'. Hij beseft al snel dat het er eenzaam is. Want voordat je voor Uber mag rijden, moet je die ene kras op je bumper eerst voor eigen rekening laten repareren. En als hij voor Postmates werkt, wordt het hem verboden om mensen een hand te geven. 'Misschien is het geen probleem dat bedrijven ons niet als werknemers zien – misschien is het echte probleem dat zij ons niet als mensen zien', verzucht de reporter.

Omkering in denken

Het uitgangspunt van invloed uitoefenen zowel op de verdeling van werk, als op de kwaliteit van werk sluit goed aan bij de ambitie van de NSvP om een omkering in gang te zetten. De omkering naar werk dat zich voegt naar de mens en zijn/haar waarden en behoeften, in plaats van andersom. Het zou goed zijn om de behoeften van individuele mensen als uitgangspunt te nemen bij het vormgeven van werk, organisaties en samenleving. Immers, economie en samenleving zijn er in eerste instantie om de mensheid te dienen. De vier basisbehoeften zekerheid, verbinding, autonomie en competentie lijken al met al zeer bruikbare en zelfs noodzakelijke ontwerpcriteria waarmee de toekomst van werk is vorm te geven. Nu al is zichtbaar dat als we op de huidige voet doorgaan deze basale waarden en behoeften met voeten getreden worden. Naast een keuze en het opstellen van een inclusieve robotagenda is er dus ook actieve beïnvloeding nodig, waarin werkenden, en vooral jongeren, zelf een belangrijke rol te spelen hebben. Jongeren zijn immers de arbeidsmarkt van morgen.

Meer lezen:

Alle artikelen over dit onderwerp op www.innovatiefinwerk.nl
To work or not to work? Lessen van Diderot 
Wij en de robots (in die volgorde) - RTLZ
Toekomst van Werk - WRR 
Nationale Onderwijsgids: kansen van robotisering in het MBO

 

Thema's

Onderwerpen

Reacties

Hartelijk dank voor al deze zeer nuttige informatie. Als het gaat over "De Toekomst van Werk" is er nog een item dat zeer zeker past bij het uitgangspunt: Mens. Dat is het idee van een Basisinkomen voor Iedereen met minimale voorwaarden. Pas bestond de Vereniging Basisinkomen 25 jaar en organiseerde een toonaangevend Internationaal Congres daarover in Maastricht. Ik was daar en ontdekte dat het idee allang geen onhaalbare utopie meer is. Het is eerder een keuze, die we als samenleving kunnen maken om heel veel problemen fundamenteel aan te pakken: Professor Guy Standing noemt het grote gevaar van een Precariaat (samentrekking van proletariaat en precair), alle mensen die in permanente onzekerheid of angst leven of ze wel genoeg geld hebben voor hun basisbehoeften. Mensen, die geen geloof meer hebben in de politiek en daardoor een gevaar vormen voor de democratie. In West-Europa is dit al 40% van de bevolking.Wat zou het mooi zijn als niemand meer in die angst zou hoeven te leven. Laten we het Basisinkomen op de (politieke) agenda gaan zetten!

Reageren

Sprekers en experts

Laura Lamers

Inclusief Platformwerk: drie initiatieven, een veelvoud aan inzichten

Hoe maken we beter gebruik van de potentiële meerwaarde van online arbeidsplatforms voor een meer inclusieve arbeidsmarkt? Die vraag stond centraal in de ‘challenge Inclusief Platformwerk’ van NSvP en SBCM, van waaruit drie initiatieven (KlusCV, CurrentWerkt! en LaNSCO United) kansen en obstakels hebben verkend. 
De presentatie van Laura biedt een kijkje in de lessen die zijn opgedaan in het monitoren van de drie challenge initiatieven. Specifiek wordt ingegaan op de kansen van platformwerk voor mensen met een kwetsbare positie op de arbeidsmarkt, en de rol die platformtechnologie kan spelen om kansen voor inclusie te vergroten. Hiermee biedt de presentatie een eerste indruk van de inzichten die worden gedeeld in het boek ‘Inclusief Platformwerk’. 

Laura Lamers is PhD onderzoeker aan de Universiteit Twente, faculteit Faculteit Behavioural, Management and Social Sciences. Haar focus ligt op het snijvlak van technologie en samenleving, meer specifiek menselijke waardigheid. 

Niels Arntz

In een vraaggesprek met Luc Dorenbosch (NSvP) zet Niels uiteen hoe hij als platformondernemer in Nederland aankijkt tegen de ontwikkelingen binnen platformwerk. Hoe luister je als platform naar de mensen die via je platform werken? Wat kunnen samenwerkingen tussen platforms en overheid opleveren? Wat denkt Niels over de kans van slagen van platformwerk, ook als mensen niet geheel zelfstandig kunnen werken? Kan het breder of anders dan nu het geval is? Hoe hij zou willen dat het debat over platformwerk gevoerd zou worden voor meer innovatie op de arbeidsmarkt? 

Niels Arntz is medeoprichter van horecaplatform Temper.

Muriel Serrurier Schepper

Ontdek de kracht van data labeling: kansen voor een diverse en inclusieve arbeidsmarkt

(duopresentatie met Marjolein Grootjen)

In deze sessie ontdekken we hoe mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt de kans krijgen om zichzelf opnieuw te positioneren op de arbeidsmarkt door middel van data labeling in een kantooromgeving. Onder de begeleiding van een deskundige jobcoach werken ze in het AI Annotatie Lab aan hun vaardigheden en persoonlijke ontwikkeling om zo de weg naar de arbeidsmarkt te vinden. Tijdens de sessie wordt uitgelegd hoe dit project tot stand is gekomen en wat de werkzaamheden precies inhouden. 
Deze sessie biedt een inspirerend verhaal over hoe een nieuw soort werk kan bijdragen aan een inclusieve en rechtvaardige samenleving. Kom langs en laat je inspireren!

Muriël Serrurier Schepper is zelfstandig ondernemer, expert in data en artificial intelligence met een achtergrond in arbeids- en organisatiepsychologie. Zij is auteur van het boek Artificial Intelligence In Actie en leidt het AI Annotatie Lab.  

Marjolein Grootjen

Ontdek de kracht van data labeling: kansen voor een diverse en inclusieve arbeidsmarkt

(duopresentatie met Muriel Serrurier Schepper)

Als jobcoach bij het AI Annotatie Lab vanuit Regio Gooi en Vechtstreek begeleidt Marjolein de kandidaten die zichzelf hebben aangemeld of aangemeld zijn vanuit de verschillende gemeenten. In een traject van 6 maanden vanuit een veilige werkomgeving gaat zij samen met de kandidaat de werknemers- en sociale vaardigheden trainen. Zo komt de kandidaat erachter wat zijn intrinsieke motivatie is om te gaan werken. Tijdens deze sessie deelt ze haar persoonlijke ervaringen en laat ze zien hoe ze deelnemers stap voor stap helpt om verder te komen. Ook wordt besproken waarom dit werk bij uitstek geschikt is voor bepaalde doelgroepen.

Marjolein Grootjen is jobcoach bij WerkgeversServicepunt Regio Gooi en Vechtstreek.

Muriel en Marjolein doen samen 1 sessie

Jessica de Ruijter - Lansco

Platformwerk opzetten vanuit de coöperatieve gedachte

(duopresentatie met Leo Beekmans)

Hoe kan werken vinden via een platform nieuwe kansen bieden voor participatie en inclusie? 
In deze inspiratiesessie komen twee voorbeelden voorbij hoe de platformtechnologie vanuit de coöperatieve gedachte wordt ingezet om mensen met een uitkering te helpen met het verkrijgen van nieuwe opdrachten en werkzaamheden. Leo Beekmans van BridgeWorks en Jessica de Ruijter van LaNSCO United vertellen waarom zij deze platformen hebben opgezet, wie zij daarmee bereiken en welke nieuwe kansen deze platformen bieden voor een inclusieve arbeidsmarkt. Ook gaan ze in op hoe zo’n platform werkt in samenwerking met een sociale coöperatie, en wat hun ervaringen en geleerde lessen zijn.

Jessica de Ruijter is directeur van LaNSCO en medeoprichter van sociale coöperatie de Blauwe Paraplu.

Leo Beekmans

(duopresentatie met Jessica de Ruijter)

Leo Beekmans is arbeidsdeskundige, re-integratieconsulent, coach bij WerkmansMobiliteit en bij BridgeWorks

Robbert Boonk

Het beste wat je iemand kunt geven is een kans!

(duopresentatie met Laurens Waling)

Een matching platform voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt - zonder de oneerlijke concurrentie van mensen zonder beperking. Een matching platform waar werkgevers hun vacature en hun organisatie moeten toetsen op beperkende factoren. Alleen zo ontstaan er matches zonder beperkingen. Robbert Boonk ontwikkelde dit initiatief samen met vijf internationale partners, en inmiddels is het systeem bijna operationeel. In hun zoektocht kwamen ze het hightech platform van 8Vance tegen, waar matches worden gemaakt met behulp van Artificial Intelligence (AI). Kandidaten maken een zogenaamd ‘Ability Profile’ aan en dat doet de werkgever ook voor zijn vacature. 

Het systeem Work 4 Everyone is bijna klaar. In deze sessie laat Robbert Boonk aan de hand van de proefversie alvast zien hoe het werkt. Robbert en Laurens vertellen wat het is, hoe het werkt en wat de impact hiervan kan zijn. 

Robbert Boonk is directeur van de PHH Academie (opleider van gecertificeerde jobcoaches) en mede-initiator van matching platform Work 4 Everyone.

Laurens Waling

(duopresentatie met Robbert Boonk)

Laurens Waling is organisatievernieuwer en Chief Evangelist bij 8vance Matching Technologies.

Over NSvP

De NSvP maakt zich hard voor een menswaardige toekomst van werk. We stellen de vraag hoe de arbeidsmarkt van morgen eruit ziet en onderzoeken hoe werk zodanig kan worden ingericht dat het bijdraagt aan de menselijke waarden en behoeften. We zijn een onafhankelijke stichting. We financieren als vermogensfonds innovatieve projecten op het snijvlak van mens, werk en organisatie.

Rijnkade 88
6811 HD Arnhem
info@nsvp.nl
026 - 44 57 800

 

Vind ons op Facebook
Volg ons