Niet uitkering, maar basisbaan als uitgangspunt 

Mensen Maatschappij Meedoen

WRR: meer aandacht voor mens en kwaliteit van werk

Een goed begin van het nieuwe jaar!
Met het rapport Het betere werk. De maatschappelijke opdracht opende de WRR dit jaar de discussie over de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt met een belangrijke boodschap: we moeten mensvriendelijker worden, meer oog hebben voor de menselijke aspecten van werk en economische groei niet als doel op zich zien. Goed werk draagt bij aan brede welvaart en sociale samenhang. “Ons doel moet niet zijn de meest competitieve economie te hebben maar de beste plek om te werken”. Dat betekent goed werk voor iedereen die kan en wil werken.

Flexparadox niet bevorderlijk voor inclusieve arbeidsmarkt 

De NSvP staat voor een Omkering in denken en doen die bijdraagt aan een menswaardige toekomst van werk. Verschillende ontwikkelingen, waaronder technologische ontwikkelingen, kunnen bijdragen aan minder werk of minder kwalitatief goed werk of tot uitsluitingsprocessen bij de verdeling van werk. Geleidelijk lijkt de aandacht voor menswaardig werk en een inclusieve arbeidsmarkt toe te nemen. Het jaar 2019 rondden wij af met de presentatie van het whitepaper van Joop Schippers die met financiering van de NSvP vijf maanden lang als NSvP/NIAS fellow onderzoek deed naar arbeidsmarktontwikkelingen en met name de gevolgen voor de positie van jongeren. Zij werken vaker in flexcontracten en hebben in die positie minder toegang tot leer- en ontwikkelingsmogelijkheden. Met name jongeren in praktische beroepen lopen vaker de kans in een tijdelijke baan te werken en het gebrek aan investering in hun ontwikkeling maakt hun arbeidspositie extra kwetsbaar. Schippers noemt dit de flexparadox. Hoewel het investeren in ontwikkeling door iedereen als belangrijk wordt gezien, maakt het flexibele contract het investeren in flexwerkers op een geforceerde manier onrendabel. 

Herwaardering van de collectiviteit

Hoewel het met veel jongeren goed gaat en het algemene opleidingsniveau stijgt, zijn er ook jongeren die op verschillende vlakken aanzienlijk minder mogelijkheden hebben dan anderen. De conclusie luidt dan ook: sociaal cultureel kapitaal bepaalt in hoge mate de kansen die jongeren hebben op het gebied van opleiding en werk. Eenmaal achterop geraakt is het niet makkelijk om aan de andere kant van “de muur” te komen, bevestigde het SER rapport Hoge verwachtingen deze zomer. Het is niet zozeer de individuele prestatie die het onderscheid maakt tussen de cans en cannots, want alleen al de wijk waar je woont1 bepaalt voor een deel het opleidingsniveau en economische positie op de arbeidsmarkt. Schippers roept op om meer aandacht te besteden aan de groep die achterop raakt, en pleit voor een herwaardering van de collectiviteit. Met basisbanen kunnen we er bovendien voor zorgen dat mensen niet buitenspel blijven staan, maar actief kunnen participeren, een zinvolle bijdrage aan de samenleving kunnen leveren en sociale contacten kunnen opbouwen. 

Meer aandacht voor de kwaliteit van werk

Ook de WRR signaleert nu dat werk in toenemende mate complexer wordt; mensen ervaren meer werkdruk, het werk moet sneller, er worden hogere eisen gesteld en de sociale context waarin we werken is vaak complex. Dit betekent dat van mensen ook op communicatief vlak veel wordt verwacht, zoals het oplossen van conflicten en omgaan met agressie. Tegelijkertijd is de autonomie afgenomen, kunnen mensen met verschillende systemen steeds beter in hun werk gevolgd en gecontroleerd worden en wordt er veel gevraagd van verantwoording en registratie. Tenslotte is de onzekerheid voor mensen in flexwerk groot - inmiddels heeft 36% van de werkenden geen vast contract. De genoemde ontwikkelingen zijn bepalend voor de hoeveelheid werk en voor wie er werkt, maar ook voor de kwaliteit van werk. Volgens de WRR moet er daarom veel meer aandacht komen voor de kwaliteit van werk. Het hebben van werk is namelijk goed, zowel voor het inkomen en het zelfrespect van individuen als voor de samenleving. Daarnaast moet er aandacht komen voor een brede welvaart en daarmee ook voor verdeling van werk. 

Basisbaan sluitstuk van sociale zekerheid

Met het WRR rapport lijkt de discussie over de basisbaan, of wat eerder werd geïntroduceerd in de vorm van “de Melkertbaan” weer te herleven. In Nederland hadden in 2017 1,6 miljoen mensen een uitkering, berekende de WRR. Tegelijkertijd investeert Nederland, ook in vergelijking met andere Europese landen, nauwelijks in actief arbeidsmarktbeleid. Mensen zonder werk hebben weinig mogelijkheden voor scholing en krijgen nauwelijks persoonlijke begeleiding. De redenering van de raad is dat als het hebben van werk zo belangrijk is voor de gezondheid en het welbevinden van mensen, en van belang voor de sociale samenhang in ons land, we mensen niet kunnen ‘afschepen’ met een uitkering. Het sluitstuk van de sociale zekerheid zou daarom niet de bijstand maar de basisbaan moeten zijn.

Kosten en opbrengsten arbeidsmarkt XL

Interessant is dat de WRR hiermee breder kijkt naar werk dan alleen de kosten en opbrengsten in financiële sfeer. Ook gezondheid, welbevinden en sociale samenhang hebben een waarde en die zou moeten mee worden genomen in het ontwikkelen van arbeidsmarktbeleid. Dit is precies de gedachte van Ton Wilthagen die zich al langer bezighoudt met het idee van een arbeidsmarkt XL. In februari start hij als nieuwe NSvP/NIAS-fellow om hier nader onderzoek naar te doen. Zijn waarneming is dat er een te groot gat zit tussen de gangbare banen aan de ene kant en mensen die helemaal niet mee doen aan de samenleving en voor langere tijd aan de kant staan aan de andere kant. Juist in het middengebied zijn nieuwe baanconstructies mogelijk. Daar is volgens hem veel te winnen voor de groep mensen die op de gangbare banen economisch gezien onvoldoende ‘productief’ zijn, maar wel degelijk kunnen en willen participeren in de samenleving. Door op een bredere manier naar kosten en opbrengsten van werk te kijken kan inzichtelijk worden gemaakt dat in het middengebied, waar ook gesubsidieerde banen of basisbanen een plaats hebben, maatschappelijk veel te winnen is. Wilthagens doel is om de sociale opbrengsten ook een financiële waarde mee te geven, zodat deze opbrengsten meer in beeld komen bij beleidsmakers. In het licht van de verschillende publicaties lijkt de tijd rijp om naast de economische afwegingen die we maken op het gebied van arbeidsmarktbeleid, meer oog te hebben voor de sociale en maatschappelijke afwegingen. Het belooft een spannend jaar te worden!
 


[1] Zie bijvoorbeeld: ter Weel, B. , de Jong, G. en Muilwijk-Vriend, S. (2019)  Sociale ongelijkheid in Nederland Intergenerationele ongelijkheid en hardnekkige lage inkomens SEO economisch onderzoek

 

 

Thema's

Onderwerpen

Sprekers en experts

Laura Lamers

Inclusief Platformwerk: drie initiatieven, een veelvoud aan inzichten

Hoe maken we beter gebruik van de potentiële meerwaarde van online arbeidsplatforms voor een meer inclusieve arbeidsmarkt? Die vraag stond centraal in de ‘challenge Inclusief Platformwerk’ van NSvP en SBCM, van waaruit drie initiatieven (KlusCV, CurrentWerkt! en LaNSCO United) kansen en obstakels hebben verkend. 
De presentatie van Laura biedt een kijkje in de lessen die zijn opgedaan in het monitoren van de drie challenge initiatieven. Specifiek wordt ingegaan op de kansen van platformwerk voor mensen met een kwetsbare positie op de arbeidsmarkt, en de rol die platformtechnologie kan spelen om kansen voor inclusie te vergroten. Hiermee biedt de presentatie een eerste indruk van de inzichten die worden gedeeld in het boek ‘Inclusief Platformwerk’. 

Laura Lamers is PhD onderzoeker aan de Universiteit Twente, faculteit Faculteit Behavioural, Management and Social Sciences. Haar focus ligt op het snijvlak van technologie en samenleving, meer specifiek menselijke waardigheid. 

Niels Arntz

In een vraaggesprek met Luc Dorenbosch (NSvP) zet Niels uiteen hoe hij als platformondernemer in Nederland aankijkt tegen de ontwikkelingen binnen platformwerk. Hoe luister je als platform naar de mensen die via je platform werken? Wat kunnen samenwerkingen tussen platforms en overheid opleveren? Wat denkt Niels over de kans van slagen van platformwerk, ook als mensen niet geheel zelfstandig kunnen werken? Kan het breder of anders dan nu het geval is? Hoe hij zou willen dat het debat over platformwerk gevoerd zou worden voor meer innovatie op de arbeidsmarkt? 

Niels Arntz is medeoprichter van horecaplatform Temper.

Muriel Serrurier Schepper

Ontdek de kracht van data labeling: kansen voor een diverse en inclusieve arbeidsmarkt

(duopresentatie met Marjolein Grootjen)

In deze sessie ontdekken we hoe mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt de kans krijgen om zichzelf opnieuw te positioneren op de arbeidsmarkt door middel van data labeling in een kantooromgeving. Onder de begeleiding van een deskundige jobcoach werken ze in het AI Annotatie Lab aan hun vaardigheden en persoonlijke ontwikkeling om zo de weg naar de arbeidsmarkt te vinden. Tijdens de sessie wordt uitgelegd hoe dit project tot stand is gekomen en wat de werkzaamheden precies inhouden. 
Deze sessie biedt een inspirerend verhaal over hoe een nieuw soort werk kan bijdragen aan een inclusieve en rechtvaardige samenleving. Kom langs en laat je inspireren!

Muriël Serrurier Schepper is zelfstandig ondernemer, expert in data en artificial intelligence met een achtergrond in arbeids- en organisatiepsychologie. Zij is auteur van het boek Artificial Intelligence In Actie en leidt het AI Annotatie Lab.  

Marjolein Grootjen

Ontdek de kracht van data labeling: kansen voor een diverse en inclusieve arbeidsmarkt

(duopresentatie met Muriel Serrurier Schepper)

Als jobcoach bij het AI Annotatie Lab vanuit Regio Gooi en Vechtstreek begeleidt Marjolein de kandidaten die zichzelf hebben aangemeld of aangemeld zijn vanuit de verschillende gemeenten. In een traject van 6 maanden vanuit een veilige werkomgeving gaat zij samen met de kandidaat de werknemers- en sociale vaardigheden trainen. Zo komt de kandidaat erachter wat zijn intrinsieke motivatie is om te gaan werken. Tijdens deze sessie deelt ze haar persoonlijke ervaringen en laat ze zien hoe ze deelnemers stap voor stap helpt om verder te komen. Ook wordt besproken waarom dit werk bij uitstek geschikt is voor bepaalde doelgroepen.

Marjolein Grootjen is jobcoach bij WerkgeversServicepunt Regio Gooi en Vechtstreek.

Muriel en Marjolein doen samen 1 sessie

Jessica de Ruijter - Lansco

Platformwerk opzetten vanuit de coöperatieve gedachte

(duopresentatie met Leo Beekmans)

Hoe kan werken vinden via een platform nieuwe kansen bieden voor participatie en inclusie? 
In deze inspiratiesessie komen twee voorbeelden voorbij hoe de platformtechnologie vanuit de coöperatieve gedachte wordt ingezet om mensen met een uitkering te helpen met het verkrijgen van nieuwe opdrachten en werkzaamheden. Leo Beekmans van BridgeWorks en Jessica de Ruijter van LaNSCO United vertellen waarom zij deze platformen hebben opgezet, wie zij daarmee bereiken en welke nieuwe kansen deze platformen bieden voor een inclusieve arbeidsmarkt. Ook gaan ze in op hoe zo’n platform werkt in samenwerking met een sociale coöperatie, en wat hun ervaringen en geleerde lessen zijn.

Jessica de Ruijter is directeur van LaNSCO en medeoprichter van sociale coöperatie de Blauwe Paraplu.

Leo Beekmans

(duopresentatie met Jessica de Ruijter)

Leo Beekmans is arbeidsdeskundige, re-integratieconsulent, coach bij WerkmansMobiliteit en bij BridgeWorks

Robbert Boonk

Het beste wat je iemand kunt geven is een kans!

(duopresentatie met Laurens Waling)

Een matching platform voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt - zonder de oneerlijke concurrentie van mensen zonder beperking. Een matching platform waar werkgevers hun vacature en hun organisatie moeten toetsen op beperkende factoren. Alleen zo ontstaan er matches zonder beperkingen. Robbert Boonk ontwikkelde dit initiatief samen met vijf internationale partners, en inmiddels is het systeem bijna operationeel. In hun zoektocht kwamen ze het hightech platform van 8Vance tegen, waar matches worden gemaakt met behulp van Artificial Intelligence (AI). Kandidaten maken een zogenaamd ‘Ability Profile’ aan en dat doet de werkgever ook voor zijn vacature. 

Het systeem Work 4 Everyone is bijna klaar. In deze sessie laat Robbert Boonk aan de hand van de proefversie alvast zien hoe het werkt. Robbert en Laurens vertellen wat het is, hoe het werkt en wat de impact hiervan kan zijn. 

Robbert Boonk is directeur van de PHH Academie (opleider van gecertificeerde jobcoaches) en mede-initiator van matching platform Work 4 Everyone.

Laurens Waling

(duopresentatie met Robbert Boonk)

Laurens Waling is organisatievernieuwer en Chief Evangelist bij 8vance Matching Technologies.

Over NSvP

De NSvP maakt zich hard voor een menswaardige toekomst van werk. We stellen de vraag hoe de arbeidsmarkt van morgen eruit ziet en onderzoeken hoe werk zodanig kan worden ingericht dat het bijdraagt aan de menselijke waarden en behoeften. We zijn een onafhankelijke stichting. We financieren als vermogensfonds innovatieve projecten op het snijvlak van mens, werk en organisatie.

Rijnkade 88
6811 HD Arnhem
info@nsvp.nl
026 - 44 57 800

 

Vind ons op Facebook
Volg ons