Over tekort schieten en nu wel raken!

Ton Wilthagen over de paradox van tekorten op de arbeidsmarkt

Het is een paradoxale situatie op de arbeidsmarkt. In veel sectoren melden werkgevers enorme tekorten aan personeel. En die situatie leidt ook tot maatschappelijke ontwrichting: scholen en kinderopvang die niet altijd meer de hele week open kunnen, langere wachtlijsten in de zorg, ook nu het Covid-virus zich wat meer gedeisd houdt, minder treinen en trams en een energie- en klimaattransitie en woningbouw die onvoldoende tempo houden. De arbeidsmarktmarkt is de achilleshiel van de grote maatschappelijke opgaven die het nieuwe kabinet heeft gedefinieerd.

Tegelijkertijd is er echter nóg een tekort te signaleren, dat te typeren is als het inclusie-tekort. Ondanks de recordkrapte op de arbeidsmarkt, die structureel van aard is, zijn er naar schatting nog steeds zo’n 1,4 miljoen mensen die ook aan de slag zouden willen in betaald werk, maar daar nog steeds niet in slagen. Het CBS heeft het over het ‘onbenut arbeidspotentieel (een deel van die groep), maar ik spreek liever van het ongekend talent, dat zich graag zou inzetten en ontwikkelen op de arbeidsmarkt.
Nederland doet het matig tot slecht waar het gaat om de arbeidsparticipatie van mensen met een arbeidshandicap en afstand tot de arbeidsmarkt. Het verschil tussen de gemiddelde arbeidsparticipatie (die hoog is, in aantallen mensen) en die van de genoemde groep is nergens in Europa zo groot als hier. In een land als Duitsland werken significant meer mensen met enige chronische gezondheidsproblematiek dan bij ons.

Als er niet in mensen wordt geïnvesteerd, als zij zich niet kunnen ‘updaten’ en ‘upgraden’, maken zij weinig kans op duurzaam werk.

De drie wetten die na de Tweede Wereldoorlog zijn uitgevaardigd om meer mensen te helpen participeren in werk, zijn stuk voor stuk tekort geschoten. Dat geldt ook voor de huidige Participatiewet, die niet heeft gezorgd voor meer uitstroom uit de bijstand en meer mensen uit de doelgroep aan de slag bij werkgevers. Maar wel voor meer werkonzekerheid voor mensen die niet langer terecht konden in de sociale werkvoorziening, waar de instroom door de wet werd stopgezet.

We komen er intussen achter dat de theorie achter het Nederlandse sociale zekerheidsbeleid tekort door de bocht is. Die luidt als volgt. Mensen die in de uitkering komen, moeten zo snel mogelijk terug naar de arbeidsmarkt, anders devalueert hun menselijk kapitaal. Ze moeten zich daarom, op straffe van sancties, beschikbaar houden voor werk. Voor opleiding of scholing is daarom geen plaats.
Zo waren we in Nederland goedkoop uit. We investeerden veel minder in scholing en opleiding van werkzoekenden dan de ons omringende landen. Maar we zien nu ook in dat deze beleidstheorie niet past bij de praktijk van de dynamische arbeidsmarkt. Als er niet in mensen wordt geïnvesteerd, als zij zich niet kunnen ‘updaten’ en ‘upgraden’ maken zij weinig kans op duurzaam werk. Zeker niet in een land dat meer dan elders een grote flexibele schil kent.

Wél investeren dreigt een flink kostenplaatje op te leveren, maar dat is niet zo, bekeken vanuit een breed welvaartsperspectief. Mensen die werken zijn gelukkiger dan mensen die niet aan werk komen. Ze hebben meer sociale contacten. Ze zijn ook gezonder, wat resulteert in minder gezondheidskosten. Ook verzeilen ze minder in criminaliteit en kennen hun kinderen betere vooruitzichten. Werk is dus enorm waardevol, voor mensen zelf en voor de economie en samenleving.

Het is tijd voor creativiteit en innovatie, want het aanpakken van de twee tekorten is niet simpel een kwestie van 1 + 1 = 2

Er is nu dus een momentum. Historische krapte, een nieuw kabinet en nieuwe gemeenteraadsverkiezingen. Het is nu of nooit, voor een inclusieve arbeidsmarkt. De mensen zelf staan op, wethouders in gemeenten gooien het over een andere boeg en maken zelf beleid, omdat het rijk niet beweegt. We moeten nu stoppen met tekortschieten, maar doeltreffend gaan raken.
Het komt neer op creativiteit en innovatie, want het aanpakken van de twee tekorten is niet simpel een kwestie van 1 en 1 = 2. Daarvoor heeft de status quo te lang geduurd, ook gezien de diverse arbeidsmarktregels in Nederland, zoals de twee jaar loondoorbetaling bij ziekte, die onder Nederlandse werkgevers tot meer koudwatervrees hebben geleid dan bijvoorbeeld onder hun Engelse en Belgische collega’s.

 

 Ton Wilthagen spreekt tijdens de Participatietop G40 over de kansen van arbeidsparticipatie van 'ongekende talenten'. 

 

Die innovatie is nodig binnen werk. Zoals de NSvP al langer verkondigt, moeten we het werk ook aanpassen aan mensen, niet alleen andersom. Dat vergt een forse moderniseringsslag van arbeidsrelaties en -omstandigheden. Nieuwe technologie, gebaseerd op inclusie ‘by design’ kan mensen aan het werk houden die anders niet meer zouden mee kunnen. Job carving kent nog meer potentieel dan nu wordt gerealiseerd. 

Even goed is er innovatie nodig naar werk. Zorg dat mensen die nu langs de kant staan lerende wijs naar werk kunnen gaan, op basis van leer/werktrajecten waarin werkgevers bij voorbaat participeren. We kunnen veel meer mensen in beeld brengen en onverwachte matches tot stand brengen als we één gemeenschappelijke skills taal introduceren, naar Belgisch voorbeeld. Solliciteren kan ook zonder c.v., zoals de succesvolle ‘open hiring’ experimenten leren. En laat de werkgever anders solliciteren bij werkzoekenden. Aan ideeën geen tekort, nu nog de politieke en collectieve wil om bij de woorden ook rake daden te voegen.
 


Ton Wilthagen is hoogleraar arbeidsmarkt, Tilburg University en voormalig NSvP-fellow bij NIAS-KNAW. Hij schreef in dat kader het whitepaper "De Arbeidsmarkttransitie", naar meer waarde en meer werk." In het paper zet hij de vier noodzakelijke systemische stappen uiteen, die nodig zijn voor een arbeidsmarkt waar meer mensen kunnen meedoen: (1) de brede waarde van werk en het meedoen aan werk moeten uitgangspunt worden, (2) de maatschappelijke baten van werk dienen beter inzichtelijk te worden gemaakt, (3) de arbeidsmarkt moet meerdere vaarwegen krijgen naar zinvol werk en (4) de menselijke maat en het (er)kennen van talent zijn cruciaal. Lees meer >>

Thema's

Onderwerpen

Sprekers en experts

Laura Lamers

Inclusief Platformwerk: drie initiatieven, een veelvoud aan inzichten

Hoe maken we beter gebruik van de potentiële meerwaarde van online arbeidsplatforms voor een meer inclusieve arbeidsmarkt? Die vraag stond centraal in de ‘challenge Inclusief Platformwerk’ van NSvP en SBCM, van waaruit drie initiatieven (KlusCV, CurrentWerkt! en LaNSCO United) kansen en obstakels hebben verkend. 
De presentatie van Laura biedt een kijkje in de lessen die zijn opgedaan in het monitoren van de drie challenge initiatieven. Specifiek wordt ingegaan op de kansen van platformwerk voor mensen met een kwetsbare positie op de arbeidsmarkt, en de rol die platformtechnologie kan spelen om kansen voor inclusie te vergroten. Hiermee biedt de presentatie een eerste indruk van de inzichten die worden gedeeld in het boek ‘Inclusief Platformwerk’. 

Laura Lamers is PhD onderzoeker aan de Universiteit Twente, faculteit Faculteit Behavioural, Management and Social Sciences. Haar focus ligt op het snijvlak van technologie en samenleving, meer specifiek menselijke waardigheid. 

Niels Arntz

In een vraaggesprek met Luc Dorenbosch (NSvP) zet Niels uiteen hoe hij als platformondernemer in Nederland aankijkt tegen de ontwikkelingen binnen platformwerk. Hoe luister je als platform naar de mensen die via je platform werken? Wat kunnen samenwerkingen tussen platforms en overheid opleveren? Wat denkt Niels over de kans van slagen van platformwerk, ook als mensen niet geheel zelfstandig kunnen werken? Kan het breder of anders dan nu het geval is? Hoe hij zou willen dat het debat over platformwerk gevoerd zou worden voor meer innovatie op de arbeidsmarkt? 

Niels Arntz is medeoprichter van horecaplatform Temper.

Muriel Serrurier Schepper

Ontdek de kracht van data labeling: kansen voor een diverse en inclusieve arbeidsmarkt

(duopresentatie met Marjolein Grootjen)

In deze sessie ontdekken we hoe mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt de kans krijgen om zichzelf opnieuw te positioneren op de arbeidsmarkt door middel van data labeling in een kantooromgeving. Onder de begeleiding van een deskundige jobcoach werken ze in het AI Annotatie Lab aan hun vaardigheden en persoonlijke ontwikkeling om zo de weg naar de arbeidsmarkt te vinden. Tijdens de sessie wordt uitgelegd hoe dit project tot stand is gekomen en wat de werkzaamheden precies inhouden. 
Deze sessie biedt een inspirerend verhaal over hoe een nieuw soort werk kan bijdragen aan een inclusieve en rechtvaardige samenleving. Kom langs en laat je inspireren!

Muriël Serrurier Schepper is zelfstandig ondernemer, expert in data en artificial intelligence met een achtergrond in arbeids- en organisatiepsychologie. Zij is auteur van het boek Artificial Intelligence In Actie en leidt het AI Annotatie Lab.  

Marjolein Grootjen

Ontdek de kracht van data labeling: kansen voor een diverse en inclusieve arbeidsmarkt

(duopresentatie met Muriel Serrurier Schepper)

Als jobcoach bij het AI Annotatie Lab vanuit Regio Gooi en Vechtstreek begeleidt Marjolein de kandidaten die zichzelf hebben aangemeld of aangemeld zijn vanuit de verschillende gemeenten. In een traject van 6 maanden vanuit een veilige werkomgeving gaat zij samen met de kandidaat de werknemers- en sociale vaardigheden trainen. Zo komt de kandidaat erachter wat zijn intrinsieke motivatie is om te gaan werken. Tijdens deze sessie deelt ze haar persoonlijke ervaringen en laat ze zien hoe ze deelnemers stap voor stap helpt om verder te komen. Ook wordt besproken waarom dit werk bij uitstek geschikt is voor bepaalde doelgroepen.

Marjolein Grootjen is jobcoach bij WerkgeversServicepunt Regio Gooi en Vechtstreek.

Muriel en Marjolein doen samen 1 sessie

Jessica de Ruijter - Lansco

Platformwerk opzetten vanuit de coöperatieve gedachte

(duopresentatie met Leo Beekmans)

Hoe kan werken vinden via een platform nieuwe kansen bieden voor participatie en inclusie? 
In deze inspiratiesessie komen twee voorbeelden voorbij hoe de platformtechnologie vanuit de coöperatieve gedachte wordt ingezet om mensen met een uitkering te helpen met het verkrijgen van nieuwe opdrachten en werkzaamheden. Leo Beekmans van BridgeWorks en Jessica de Ruijter van LaNSCO United vertellen waarom zij deze platformen hebben opgezet, wie zij daarmee bereiken en welke nieuwe kansen deze platformen bieden voor een inclusieve arbeidsmarkt. Ook gaan ze in op hoe zo’n platform werkt in samenwerking met een sociale coöperatie, en wat hun ervaringen en geleerde lessen zijn.

Jessica de Ruijter is directeur van LaNSCO en medeoprichter van sociale coöperatie de Blauwe Paraplu.

Leo Beekmans

(duopresentatie met Jessica de Ruijter)

Leo Beekmans is arbeidsdeskundige, re-integratieconsulent, coach bij WerkmansMobiliteit en bij BridgeWorks

Robbert Boonk

Het beste wat je iemand kunt geven is een kans!

(duopresentatie met Laurens Waling)

Een matching platform voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt - zonder de oneerlijke concurrentie van mensen zonder beperking. Een matching platform waar werkgevers hun vacature en hun organisatie moeten toetsen op beperkende factoren. Alleen zo ontstaan er matches zonder beperkingen. Robbert Boonk ontwikkelde dit initiatief samen met vijf internationale partners, en inmiddels is het systeem bijna operationeel. In hun zoektocht kwamen ze het hightech platform van 8Vance tegen, waar matches worden gemaakt met behulp van Artificial Intelligence (AI). Kandidaten maken een zogenaamd ‘Ability Profile’ aan en dat doet de werkgever ook voor zijn vacature. 

Het systeem Work 4 Everyone is bijna klaar. In deze sessie laat Robbert Boonk aan de hand van de proefversie alvast zien hoe het werkt. Robbert en Laurens vertellen wat het is, hoe het werkt en wat de impact hiervan kan zijn. 

Robbert Boonk is directeur van de PHH Academie (opleider van gecertificeerde jobcoaches) en mede-initiator van matching platform Work 4 Everyone.

Laurens Waling

(duopresentatie met Robbert Boonk)

Laurens Waling is organisatievernieuwer en Chief Evangelist bij 8vance Matching Technologies.

Over NSvP

De NSvP maakt zich hard voor een menswaardige toekomst van werk. We stellen de vraag hoe de arbeidsmarkt van morgen eruit ziet en onderzoeken hoe werk zodanig kan worden ingericht dat het bijdraagt aan de menselijke waarden en behoeften. We zijn een onafhankelijke stichting. We financieren als vermogensfonds innovatieve projecten op het snijvlak van mens, werk en organisatie.

Rijnkade 88
6811 HD Arnhem
info@nsvp.nl
026 - 44 57 800

 

Vind ons op Facebook
Volg ons