De arbeidsmarkttransitie: naar meer waarde en meer werk

Cover whitepaper illustratie door Rosa Snijders

Vier systemische stappen voor een meer inclusieve arbeidsmarkt

Nederland heeft een inclusietekort - of eigenlijk een overschot aan onbenut talent. Zo’n 1 tot 2 miljoen mensen willen en kunnen op enige manier werken, maar slagen er niet in om aan duurzaam en betaald werk te komen. De Participatiewet leidt niet tot verbetering. Daarom moet worden ingezet op een arbeidsmarkttransitie, die vier systemische stappen vereist: (1) de brede waarde van werk en het meedoen aan werk moeten uitgangspunt worden, (2) de maatschappelijke baten van werk dienen beter inzichtelijk te worden gemaakt, (3) de arbeidsmarkt moet meerdere vaarwegen krijgen naar zinvol werk en (4) de menselijke maat en het (er)kennen van talent zijn cruciaal. Daarnaast moeten ook de regels op de arbeidsmarkt worden aangepast.

Dit zijn de conclusies van het white paper "De arbeidsmarkttransitie: naar meer waarde en meer werk", geschreven door Ton Wilthagen en Marieke Stolp. Het paper vloeit voort uit het Fellowship dat Wilthagen eerder verkreeg van het Netherlands Institute for Advanced Study (NIAS) en de NSvP.

 

 

Inclusietekort

Nederland heeft een inclusietekort op de arbeidsmarkt. In Europese vergelijkingen scoort Nederland matig tot gemiddeld waar het gaat om de arbeidsparticipatie van mensen met een arbeidsbeperking en ook andere groepen hebben het moeilijk. De uitstroom uit langdurige bijstand is erg laag. Nederland investeert in vergelijking met omringende landen zeer beperkt in publieke arbeidsmarkt- en scholingsprogramma’s voor mensen die buiten de arbeidsmarkt staan. De Participatiewet heeft aan deze situatie weinig verbeterd. Naar schatting zijn er 1 tot 2 miljoen mensen in Nederland die graag op enige wijze en in enige mate betaalde arbeid verrichten, maar er niet in slagen om deze te verwerven. De coronacrisis heeft hun situatie nog problematischer gemaakt. 

Waarde van werk centraal

De eerste stap als onderdeel van de arbeidsmarkttransitie die in het paper wordt bepleit, is het centraal stellen van de brede individuele en maatschappelijke waarde die zinvolle en betaalde arbeid vertegenwoordigt. Elk talent verdient het om te worden ontwikkeld en benut. De herwaardering van werk vereist een opvatting van contributieve in plaats van distributieve rechtvaardigheid, met ingrijpende consequenties voor zowel het arbeidsmarkt- als socialezekerheidsbeleid, en bovendien voor de economie als geheel. 

Maatschappelijke baten van werk in beeld

De tweede stap betreft het zo concreet mogelijk maken van de waarde van werk, zodat er meer en beter rekening mee kan worden gehouden. Dat is onderdeel van het perspectief van brede welvaart. Ingegaan wordt op de in de praktijk toegepaste methode van de maatschappelijke kosten en batenanalyse (MKBA) en aanverwante methoden, waarmee concrete beslissingen in het sociaal domein kunnen worden gefundeerd. Gemeenten komen er financieel slecht uit bij het creëren van nieuw werk en nieuwe werkvormen voor mensen die langdurig langs de kant staan (denk aan basisbanen). Deelname van de particuliere sector is daarom een noodzakelijke voorwaarde.

Werk anders organiseren

De derde stap gaat over het (anders) organiseren van werk op de arbeidsmarkt. We kennen in Nederland te weinig vaarwegen naar zinvol en betaald werk. Ingegaan wordt op het concept van de parallelle arbeidsmarkt. Dat concept richt zich op nieuw werk voor mensen die de stap naar de reguliere arbeidsmarkt niet kunnen maken en speelt in op zogenoemde maatschappelijke tekorten: producten en diensten die nu niet worden gemaakt en geleverd, maar waaraan wel waarde wordt toegekend. Ook wordt stilgestaan bij de doorontwikkeling van de sociale werkvoorziening in de vorm van ontwikkelbedrijven en op de uit New York overgewaaide methode van Open Hiring, die intussen ook in Nederland lokaal van de grond komt.

(Er)kennen en waarderen van talent

De vierde en laatste systemische stap wordt aangeduid als talent (er)kennen en waarderen. In de huidige situatie wordt een zeer grote groep mensen die buiten het arbeidsproces staat niet gekend. Van daadwerkelijk contact, maatwerk en op vertrouwen gebaseerde dienstverlening is nauwelijks sprake. Daarover wordt intussen terecht politiek en maatschappelijk fel gedebatteerd. Ook is niet inzichtelijk over welke competenties en vaardigheden mensen beschikken. Een systeem van skills paspoorten, dat volop in ontwikkeling is, kan uitkomst bieden. Daarbij is het uiteraard essentieel dat ook in de skills van werkzoekenden wordt geïnvesteerd.  

Geen herstel welvaart zonder inclusie

Voor de arbeidsmarkttransitie zijn institutionele verandering, sociale innovatie én gedragsverandering nodig. Het goede nieuws is dat de arbeidsmarkttransitie in feite al is begonnen. In de huidige systemen zijn veranderingen al merkbaar en in veel arbeidsmarktregio’s, gemeenten, bedrijven en instellingen bruist het van energie en betrokkenheid. Wethouders staan op en mensen zelf eveneens. Ze accepteren de bestaande situatie niet langer. Een nieuw kabinet zal hier ook van waarde willen zijn. Als we ook in Nederland de brede welvaart willen vergroten en willen herstellen van de impact van de ongekende coronacrisis, dan kan dat niet zonder inclusie en participatie. 
 

Sinds september is het paper van Ton Wilthagen en Marieke Stolp als papieren boekje verkrijgbaar. Wil je (zonder kosten) een boekje opgestuurd krijgen? Geef per e-mail je adres door, dan zorgen we ervoor! (Mail naar info [at] nsvp.nl )

Op 6 oktober was er een debatavond in De Balie, naar aanleiding van "De arbeidsmarkttransitie", waarin onder andere Ton Wilthagen, Rutger Groot Wassink, Sonia Sjollema en Dennis Wiersma in gesprek gingen over de échte waarde van werk. De uitzending terugkijken kan op deze pagina.

Bijlage

Thema's

Onderwerpen

Sprekers en experts

Laura Lamers

Inclusief Platformwerk: drie initiatieven, een veelvoud aan inzichten

Hoe maken we beter gebruik van de potentiële meerwaarde van online arbeidsplatforms voor een meer inclusieve arbeidsmarkt? Die vraag stond centraal in de ‘challenge Inclusief Platformwerk’ van NSvP en SBCM, van waaruit drie initiatieven (KlusCV, CurrentWerkt! en LaNSCO United) kansen en obstakels hebben verkend. 
De presentatie van Laura biedt een kijkje in de lessen die zijn opgedaan in het monitoren van de drie challenge initiatieven. Specifiek wordt ingegaan op de kansen van platformwerk voor mensen met een kwetsbare positie op de arbeidsmarkt, en de rol die platformtechnologie kan spelen om kansen voor inclusie te vergroten. Hiermee biedt de presentatie een eerste indruk van de inzichten die worden gedeeld in het boek ‘Inclusief Platformwerk’. 

Laura Lamers is PhD onderzoeker aan de Universiteit Twente, faculteit Faculteit Behavioural, Management and Social Sciences. Haar focus ligt op het snijvlak van technologie en samenleving, meer specifiek menselijke waardigheid. 

Niels Arntz

In een vraaggesprek met Luc Dorenbosch (NSvP) zet Niels uiteen hoe hij als platformondernemer in Nederland aankijkt tegen de ontwikkelingen binnen platformwerk. Hoe luister je als platform naar de mensen die via je platform werken? Wat kunnen samenwerkingen tussen platforms en overheid opleveren? Wat denkt Niels over de kans van slagen van platformwerk, ook als mensen niet geheel zelfstandig kunnen werken? Kan het breder of anders dan nu het geval is? Hoe hij zou willen dat het debat over platformwerk gevoerd zou worden voor meer innovatie op de arbeidsmarkt? 

Niels Arntz is medeoprichter van horecaplatform Temper.

Muriel Serrurier Schepper

Ontdek de kracht van data labeling: kansen voor een diverse en inclusieve arbeidsmarkt

(duopresentatie met Marjolein Grootjen)

In deze sessie ontdekken we hoe mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt de kans krijgen om zichzelf opnieuw te positioneren op de arbeidsmarkt door middel van data labeling in een kantooromgeving. Onder de begeleiding van een deskundige jobcoach werken ze in het AI Annotatie Lab aan hun vaardigheden en persoonlijke ontwikkeling om zo de weg naar de arbeidsmarkt te vinden. Tijdens de sessie wordt uitgelegd hoe dit project tot stand is gekomen en wat de werkzaamheden precies inhouden. 
Deze sessie biedt een inspirerend verhaal over hoe een nieuw soort werk kan bijdragen aan een inclusieve en rechtvaardige samenleving. Kom langs en laat je inspireren!

Muriël Serrurier Schepper is zelfstandig ondernemer, expert in data en artificial intelligence met een achtergrond in arbeids- en organisatiepsychologie. Zij is auteur van het boek Artificial Intelligence In Actie en leidt het AI Annotatie Lab.  

Marjolein Grootjen

Ontdek de kracht van data labeling: kansen voor een diverse en inclusieve arbeidsmarkt

(duopresentatie met Muriel Serrurier Schepper)

Als jobcoach bij het AI Annotatie Lab vanuit Regio Gooi en Vechtstreek begeleidt Marjolein de kandidaten die zichzelf hebben aangemeld of aangemeld zijn vanuit de verschillende gemeenten. In een traject van 6 maanden vanuit een veilige werkomgeving gaat zij samen met de kandidaat de werknemers- en sociale vaardigheden trainen. Zo komt de kandidaat erachter wat zijn intrinsieke motivatie is om te gaan werken. Tijdens deze sessie deelt ze haar persoonlijke ervaringen en laat ze zien hoe ze deelnemers stap voor stap helpt om verder te komen. Ook wordt besproken waarom dit werk bij uitstek geschikt is voor bepaalde doelgroepen.

Marjolein Grootjen is jobcoach bij WerkgeversServicepunt Regio Gooi en Vechtstreek.

Muriel en Marjolein doen samen 1 sessie

Jessica de Ruijter - Lansco

Platformwerk opzetten vanuit de coöperatieve gedachte

(duopresentatie met Leo Beekmans)

Hoe kan werken vinden via een platform nieuwe kansen bieden voor participatie en inclusie? 
In deze inspiratiesessie komen twee voorbeelden voorbij hoe de platformtechnologie vanuit de coöperatieve gedachte wordt ingezet om mensen met een uitkering te helpen met het verkrijgen van nieuwe opdrachten en werkzaamheden. Leo Beekmans van BridgeWorks en Jessica de Ruijter van LaNSCO United vertellen waarom zij deze platformen hebben opgezet, wie zij daarmee bereiken en welke nieuwe kansen deze platformen bieden voor een inclusieve arbeidsmarkt. Ook gaan ze in op hoe zo’n platform werkt in samenwerking met een sociale coöperatie, en wat hun ervaringen en geleerde lessen zijn.

Jessica de Ruijter is directeur van LaNSCO en medeoprichter van sociale coöperatie de Blauwe Paraplu.

Leo Beekmans

(duopresentatie met Jessica de Ruijter)

Leo Beekmans is arbeidsdeskundige, re-integratieconsulent, coach bij WerkmansMobiliteit en bij BridgeWorks

Robbert Boonk

Het beste wat je iemand kunt geven is een kans!

(duopresentatie met Laurens Waling)

Een matching platform voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt - zonder de oneerlijke concurrentie van mensen zonder beperking. Een matching platform waar werkgevers hun vacature en hun organisatie moeten toetsen op beperkende factoren. Alleen zo ontstaan er matches zonder beperkingen. Robbert Boonk ontwikkelde dit initiatief samen met vijf internationale partners, en inmiddels is het systeem bijna operationeel. In hun zoektocht kwamen ze het hightech platform van 8Vance tegen, waar matches worden gemaakt met behulp van Artificial Intelligence (AI). Kandidaten maken een zogenaamd ‘Ability Profile’ aan en dat doet de werkgever ook voor zijn vacature. 

Het systeem Work 4 Everyone is bijna klaar. In deze sessie laat Robbert Boonk aan de hand van de proefversie alvast zien hoe het werkt. Robbert en Laurens vertellen wat het is, hoe het werkt en wat de impact hiervan kan zijn. 

Robbert Boonk is directeur van de PHH Academie (opleider van gecertificeerde jobcoaches) en mede-initiator van matching platform Work 4 Everyone.

Laurens Waling

(duopresentatie met Robbert Boonk)

Laurens Waling is organisatievernieuwer en Chief Evangelist bij 8vance Matching Technologies.

Over NSvP

De NSvP maakt zich hard voor een menswaardige toekomst van werk. We stellen de vraag hoe de arbeidsmarkt van morgen eruit ziet en onderzoeken hoe werk zodanig kan worden ingericht dat het bijdraagt aan de menselijke waarden en behoeften. We zijn een onafhankelijke stichting. We financieren als vermogensfonds innovatieve projecten op het snijvlak van mens, werk en organisatie.

Rijnkade 88
6811 HD Arnhem
info@nsvp.nl
026 - 44 57 800

 

Vind ons op Facebook
Volg ons