Onderwijs versterken met kennis uit de samenleving

Nederlanders zetten zich via vrijwilligerswerk maar wat graag in voor een ander. De laatste cijfers uit 2023 van het Centraal Bureau voor de Statistiek laten zien dat bijna de helft van de Nederlanders zich vrijwillig inzet. Stichting Iedereen een Meester (www.iedereeneenmeester.nl) probeert de brug te slaan tussen deze vrijwilligers en scholen, die vaak om extra handen verlegen zitten.

“Het lerarentekort dat nu speelt is eigenlijk een organisatieprobleem.” Aan het woord is Marjolijn Grijns van stichting Iedereen een Meester. Natuurlijk – er zijn niet genoeg mensen om het onderwijswerk te doen. Maar met werven alleen gaan we dat probleem niet oplossen. Er moet nagedacht worden hoe de inzet van vrijwilligers ook toegevoegde waarde heeft vanuit de onderwijsvisie zelf en welke vormen van externe ondersteuning echt gewenst zijn. “En dus moeten we kijken hoe we het anders kunnen organiseren, zodat de inzet echt ontlast en de tekorten op die manier ook aangepakt worden.”

De stichting wil kennis en expertise vanuit de samenleving toevoegen aan het onderwijs. Concreet houdt dat in dat vrijwilligers zich kunnen melden bij de stichting, die vervolgens zorgt dat de extra handen aan het werk kunnen bij basisscholen in de regio Den Haag, Leiden en de Duin- en Bollenstreek en Midden Delfland. Van voorlezen en begeleiden van kleine groepen leerlingen tot gastlessen verzorgen tijdens een specifiek project: er is van alles mogelijk. Komend jaar komen hier nieuwe regio’s bij.

Andere visie kan zorgen voor arbeidsverlichting

Voor de plaatsing van vrijwilligers wordt allereest geïnventariseerd waar de scholen behoefte aan hebben. Vervolgens wordt op basis van ervaring, vaardigheden, hobby’s en interesses gekeken welke vrijwilligers bij de vraag vanuit de scholen passen. Wie wat vrijblijvender wil helpen, kan een gastles komen geven over een onderwerp dat hen interesseert. Vanuit hun eigen meesterschap dragen vrijwilligers zo bij aan de ontwikkeling van de kinderen. “We hebben de hele samenleving nodig om het ontwikkelvraagstuk van jongeren op te pakken”, aldus Grijns. Dat refereert aan een Afrikaans gezegde: it takes a village to raise a child.

Inmiddels helpt de stichting meer dan 80 basisscholen aan vrijwilligers. Maar zij zijn slechts een onderdeel van de oplossing van het organisatieprobleem. Vrijwilligers kunnen een waardevolle aanvulling bieden, maar hun inzet is niet altijd goed ingebed in het systeem. Iedereen een Meester verkent hoe we hier verandering in kunnen brengen. “We merken dat er weinig tijd overblijft voor scholen om na te denken over hun visie en om een andere manier van werken op te pakken. Ze blijven hetzelfde onderwijs geven, maar dan met minder mensen.”

Leernetwerk vanuit de praktijk

Terwijl een andere kijk ook kan zorgen voor arbeidsverlichting. Stichting Iedereen een Meester organiseert daarom een leernetwerk met zo’n vijftien basisscholen die meer willen werken met vrijwilligers. Er wordt gewerkt aan een onderliggende onderwijsvisie. Het kan gaan om inzet voor versterking van de schoolorganisatie zelf, om meer individuele aandacht, om projectmatig werken met inzet van externe kennis of meer aandacht voor persoonsvorming. En de scholen leren van elkaar in de praktijk. Dat kan ook met ondersteuning van bijvoorbeeld een coach die ondersteunt om daadwerkelijk stappen te zetten “Dat kan gaan om een concrete vraag, bijvoorbeeld dat ze willen digitaliseren of meer gebruik willen maken van gastleraren of hun omgeving. Als we het onderwijs anders inrichten, verlichten we niet alleen de werkdruk, maar verbetert ook de kwaliteit van het onderwijs.”

Door daarmee aan de slag te gaan en opgedane lessen vervolgens ook met elkaar te delen, hoopt Grijns dat scholen van elkaar leren en de geleerde lessen weer kunnen gebruiken voor andere scholen die nu nog niet zo ver zijn. “Er heerst vaak het idee dat er van alles niet kan. Wij willen juist naast de belemmeringen ook zoeken naar hoe scholen toch kunnen vernieuwen.”