arbeidsmarkt

Maatschappelijke sectoren als zorg, onderwijs, veiligheid en kinderopvang zijn essentieel voor de kwaliteit van onze samenleving en bieden mooie kansen om betekenisvol werk te doen. Toch hebben juist deze sectoren te maken met grote uitdagingen in het werven en behouden van personeel. In dit artikel vertelt NSvP-directeur Sonia Sjollema wat er in haar ogen misgaat en hoe het anders kan én moet.

We kunnen er niet omheen dat goed samen werken noodzakelijk is om de belangrijkste uitdagingen in de huidige arbeidsmarkt het hoofd te bieden. En dat vraagt om goed werk en goed werkgeverschap, stellen Daniël van Middelkoop en Hafid Ballafkih, beiden lector aan de Hogeschool van Amsterdam. Helaas schort het daar nogal eens aan. Zij houden een pleidooi voor een herwaardering van professionaliteit en vakmanschap in organisaties en op de arbeidsmarkt. Deel 2 van het tweeluik is een interview met Daniël van Middelkoop: “Als een nieuwe regel of richtlijn afleidt van goed werk leveren, kom dan in constructief verzet.”
 

Een brede maatschappelijke discussie is nodig om te kiezen welke essentiële taken we door wie willen laten doen. Het is een van de conclusies van het symposium Werken in Algemeen Belang dat de NSvP op 20 september 2022 organiseerde in voormalige gevangenis De Lik, Utrecht. Tijdens dit event deelden bestaande initiatieven (de Nationale Zorgreserve, Ministerie van Defensie, Brainport Eindhoven) hun inzichten en ervaringen en werd gesproken over een andersoortige arbeidsmarkt waarin het heel gebruikelijk is dat je naast je werk kunt bijdragen aan het algemeen belang, als een maatschappelijke schil in tijden van crisis. Welke stappen gaan we zetten om dit voor elkaar te krijgen?

Symposium Werken in Algemeen Belang > terugkijken kan hier. Tijdens het NSvP OmkeerEvent leerden we van bestaande initiatieven en dachten we na over een andersoortige arbeidsmarkt waarin het heel normaal is dat je naast je werk kunt bijdragen aan het algemeen belang. Naast je baan paraat staan voor vrede, zorg en onderwijs: hoe organiseren we dat? Met gastsprekers Monique Kremer (Hoogleraar Actief Burgerschap UvA) - Milou Grijpink (Ministerie van Defensie) - José Geertsema (Nationale Zorgreserve) - Mieke Zijlstra (Brainport Development) - Joop Schippers (Hoogleraar Arbeidseconomie UU, Future of Work Hub).

Rutger Claassen is Hoogleraar Politieke Filosofie en Economische Ethiek aan Universiteit Utrecht en heeft een speciale belangstelling voor de economische ethiek en de morele waarde van markten en bedrijven. De krapte op de arbeidsmarkt maakt onze publieke sectoren kwetsbaar, in de concurrentieslag trekken bedrijven vaak aan het langste eind. Maar als de samenleving vervolgens piepend en krakend tot stilstand komt schieten we daar weinig mee op. Onze vraag is dan ook: hebben bedrijven een publieke rol of zijn zij er alleen om winst te maken en zo bij te dragen aan onze welvaart? In onze zoektocht naar de vraag wat het algemene belang eigenlijk is en of bedrijven hier een rol te spelen hebben spreken we Claassen over zijn ideeën. 

Als de coronapandemie en de oorlog in Oekraïne één ding duidelijk hebben gemaakt, is het wel dat een permanente arbeidsreserve dringend noodzakelijk is voor vitale maatschappelijke sectoren als zorg, onderwijs en defensie. Nederlanders meldden zich massaal aan voor werken voor het algemeen belang. Maar welke rol kunnen werkgevers spelen bij het beschikbaar stellen van personeel en wat levert dit hen – naast een goed gevoel – nog meer op?
 

Platformwerk is een organisatievorm die over de hele arbeidsmarkt voorkomt en sterk in opkomst is. Sonia Sjollema, directeur van de NSvP, benadrukt dat het belangrijk blijft om de techniek en het gebruikte verdienmodel los van elkaar te zien. Platforms bieden een infrastructuur waarin vraag en aanbod gekoppeld worden, en kan zo worden ingezet dat er wél menswaardig werk ontstaat. “Om platformwerk inclusiever te maken of in te zetten als opstap naar de arbeidsmarkt kan je er zaken omheen organiseren, zoals goede begeleiding, een sociale context en mogelijkheden om te leren.”

Gemeentes lijken steeds meer interesse te tonen in het starten en ondersteunen van sociale coöperaties; werkplekken waarbij mensen met behoud van uitkering en zonder sollicitatieplicht hun eigen onderneming kunnen starten. Inmiddels zijn er meer dan 20 coöperaties, waar zo’n 194 mensen ondernemen naar vermogen en zo hun steentje bijdragen aan de participatiemaatschappij. De meeste coöperaties zijn gestart door ervaren ondernemers met een sociaal hart en hun aantal groeit gestaag.

Terwijl werkgevers merken dat de krapte tot recordhoogte is gestegen en de piek nog niet is bereikt, blijft er nog altijd veel arbeidspotentieel onbenut. Hoe komt het dat die kloof er nog altijd is? Welke mindshift is hiervoor nodig? In gesprek met Paul den Uijl (COO Tempo-Team) en Ila Kasem (directeur Van de Bunt Organisatieadvies) over arbeidsparticipatie en de gemeenschappelijke verantwoordelijkheid van overheid, werkgevers en burgers. 

Het skillspaspoort kan een nuttig instrument zijn om inzichtelijk te maken wat mensen (zouden moeten) kennen, kunnen en willen in bepaalde banen en beroepen. Zo’n paspoort moet dan wel voldoen aan een aantal randvoorwaarden en krijgt pas publieke waarde als werkgevers, werknemers en onderwijsinstellingen het daadwerkelijk erkennen en gebruiken. Hafid Ballafkih, projectleider van het rapport ‘Vrij reizen over de arbeidsmarkt’ waarin het skillspaspoort is onderzocht, vertelt over de kansen en bedreigingen en wat het wel of niet oplost in relatie tot menswaardig werk. “We moeten de mens terugbrengen in het werk.”