Er komt een nieuwe aanvulling op de hulpmiddelen bij loopbaanoriëntatie en -begeleiding (LOB). Albert de Folter en Tom Luken ontwikkelen een toolkit met het doel de keuzestress onder jongeren te verminderen. Met de toolkit willen ze ook het onderwijs helpen om een bescheiden basis te leggen voor de psychologische flexibiliteit die in de latere loopbaan zo van belang wordt geacht. Een nieuwe derde generatie gedragstherapeutische stroming (ACT) en een diagnostisch instrument (CDDQ) vormen de hoekstenen van deze innovatie.
ACT - Acceptance en Commitment Therapy
Sinds een jaar of vijftien is een nieuwe vorm van psychotherapie wereldwijd in opkomst: de Acceptatie en Commitment Therapie (ACT). Het succes van ACT is verklaarbaar door de sterke theoretische en wetenschappelijke basis en doordat er op veel terreinen aantoonbare positieve resultaten mee worden behaald. Niet alleen bij het beter leren omgaan met psychische problemen maar ook bij de preventie daarvan en bij de bevordering van psychische gezondheid in het algemeen.
Accepteer wat je niet kunt veranderen
De woorden acceptatie en commitment duiden de kern aan van ACT: accepteren wat je niet kunt veranderen en je verbinden aan waarden. Deze beginselen gelden voor iedereen. ACT bestaat uit een rijke verzameling middelen die deze principes concretiseren. Kerndoel van ACT is psychische flexibiliteit, in de betekenis van openstaan voor ervaringen. Het vormt een belangrijk aspect van 'adaptability', dat meer en meer van doorslaggevend belang is voor subjectief en objectief succes in loopbanen (Steemers, 2010; Savickas & Porfeli, 2012; Van Vianen, 2013).
CDDQ: Career Decision Making Difficulties Questionnaire
Om op een rationele, efficiënte manier onderdelen van de toolkit te koppelen aan de behoeften van leerlingen en studenten wordt een al langer bestaand en in andere landen vaak toegepast diagnostisch instrument gebruikt: de Career Decision Making Difficulties Questionnaire (CDDQ). Deze is gebaseerd op de zonder twijfel bekendste taxonomie van moeilijkheden bij loopbaankeuzen, namelijk die van Gati, Krausz en Osipow (1996). Gati c.s. vertrokken vanuit een model van de ideale kiezer: dit is iemand die zich bewust is van de noodzaak om een loopbaankeuze te maken, bereid is om dit te doen en daartoe in staat is.
Nederlandse versie van CDDQ
Om de resulterende begrippen te meten, is een vragenlijst (de CDDQ) ontwikkeld van uiteindelijk 34 items, te scoren op negenpunts antwoordschalen. Na empirisch onderzoek in Israël en de Verenigde Staten is het resultaat een licht bijgestelde taxonomie van 10 moeilijkheden in drie groepen. Zie figuur 1.
De CDDQ is behalve naar het Engels ook naar diverse andere talen vertaald waaronder het Vlaams (Huisman, 2009). De vragenlijst is in verschillende landen en contexten met succes toegepast. Over de Vlaamse versie concludeert Huisman (p. 68): "Alle schalen en subschalen (met uitzondering van 'gebrek aan gereedheid' schaal en 'disfunctionele mythen' subschaal) van de CDDQ bezitten voldoende psychometrische kwaliteiten om in de context van individuele keuzebegeleiding gebruikt te worden."
Albert de Folter en Tom Lukken maken op dit moment een Nederlandse versie van de CDDQ, die als basis gebruikt zal worden in het project. De bedoeling is ook om goede interpretatie- en rapportageteksten voor de gebruiker te maken.
Figuur 1: de taxonomie van Gati e.a.
Inhoud van de toolkit
De toolkit zal bestaan uit gespreksrichtlijnen, oefeningen, lesbrieven en dergelijke. Deze zullen bijvoorbeeld gaan om:
- het accepteren van het feit dat we de toekomst niet kunnen kennen,
- om het kiezen van waarden en
- om het creëren van een zekere mentale afstand tot onze gedachten, ook die over onszelf.
|
LOB oefening: “Naar jezelf kijken als een buitenstaander”. De leerling wordt tijdens de oefening losgemaakt van zichzelf (in ACT termen: cognitieve defusie) en kan daardoor zichzelf beter waarnemen (in ACT termen: activeren van het observerende zelf). (*Dit voorbeeld met een gefingeerde naam is ontleend aan de adviespraktijk van Omega advies & coaching) |
De doelgroep van het project bestaat uit decanen, mentoren en keuzebegeleiders bij de aansluiting tussen voortgezet en hoger onderwijs. Vertegenwoordigers van deze doelgroepen participeren in de ontwikkeling van de toolkit.
Toepassingsmogelijkheden van de toolkit
De toolkit laat ruimte voor verschillende gebruiksmogelijkheden. Welk gebruik men kiest zal mede afhangen van de reeds bestaande LOB-situatie op de school en de mogelijkheden en affiniteiten van de begeleiders en leerlingen. Op dit moment onderscheiden wij globaal genomen drie gebruiksmogelijkheden:
1 CDDQ met een individuele of klassikale nabespreking
Een eerste gebruikswijze omvat het toepassen van de CDDQ met een individuele of klassikale nabespreking. De rapportage van de CDDQ bevat niet alleen de scores met bijbehorende schaalbeschrijvingen maar ook een eenvoudige interpretatie van de uitslag met suggesties. Voor dit gebruikersniveau zal een lesbrief ontwikkeld worden met een min of meer geprotocolleerde instructie voor het hanteren van de CDDQ en vragen/opdrachten voor het lesgebruik.
2 CDDQ in individueel of klein groepsverband met enkele interventie
Een tweede begeleidingswijze bestaat uit afname van de CDDQ in individueel of klein groepsverband in combinatie met een enkele b die aansluit bij de aard van de problematiek/behoefte van de leerling.
3 Niet geprogrammeerd gebruik in individueel traject
Een meer uitgebreide begeleidingsvorm betreft een niet-geprogrammeerd gebruik van de toolkit in een individueel traject met de leerling. Hierbij kan er ook voor gekozen worden om de CDDQ niet te gebruiken. De begeleider gebruikt in samenspraak met de leerling de instrumenten van de toolkit om de leerling te ondersteunen in zijn/haar studiekeuzeproces. In een handleiding voor de begeleider zullen mogelijk ook voorbeelden gegeven worden van dergelijke trajecten en zullen enkele veel voorkomende keuzeproblemen getypeerd worden.
Karakteristiek: ook educatie m.b.t. eigen persoon
Karakteristiek bij het gebruik van de toolkit is dat naast diagnostiek en begeleiding er ruim aandacht bestaat voor educatie van de leerling met betrekking tot de eigen persoon en op welke (algemene) wijze naar studiekeuze en loopbaan gekeken kan worden. Educatie maakt hier deel van uit. Het educatieve deel van de toolkit kan ook als aparte mogelijkheid toegepast worden.
Nieuwsbrief
Belangstellenden kunnen op de hoogte blijven van de belangrijkste ontwikkelingen van dit project door zich op te geven voor de nieuwsbrief “Een ACT toolkit voor LOB” bij Albert de Folter: albert@omega-adviseurs.nl. De niuesbreif van juni 2014 vindt u hier
Meer informatie over het project
Het project een ACT toolkit voor LOB: Basis voor pychologische flexibiliteit in de loopbaanontwikkeling is een initiatief van Omega advies & coaching i.s.m. Luken Loopbaan Consult en is in januari van dit jaar van start gegaan. De NSvP is hoofdsponsor van dit project. Het project wordt verder mede mogelijk gemaakt door inhoudelijke en financiële bijdragen van de beroepsvereniging van loopbaanprofessionals NOLOC, Fontys Hogescholen, Universiteit van Amsterdam, Vereniging van Schooldecanen en Loopbaanbegeleiders (VvSL), Vereniging van Schooldecanen en Leerlingbegeleiders (NVS-NVL) en Stichting Bevordering Beroepskeuzewerk. Ook het Landelijk Aktie Komitee Scholieren (LAKS) en Profiel ASL participeren in de ontwikkeling van de toolkit.
Het project loopt van januari tot december 2014
Literatuur
- Gati, I., Krausz, M. & Osipow, S.H. (1996). A taxonomy of difficulties in career decision making.
- Journal of Counseling Psychology, 43, 510-526.
- Huisman, A. (2009). De keuze van een studie in het hoger onderwijs: Onderzoek naar debetrouwbaarheid en validiteit van de Career Decision Making Difficulties Questionnaire. Masterproef Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen. Leuven: Katholieke Universiteit Leuven.
- Savickas, M. L., & Porfeli, E. J. (2012). Career Adapt-Abilities Scale: Construction, reliability, and measurement equivalence across 13 countries. Journal of Vocational Behavior, 80(3), 661–673.
- Steemers, F.J. (2010). Blijvende inzetbaarheid in langere loopbanen. Academisch proefschrift. Amsterdam: Vrije Universiteit Amsterdam.
- Vianen, A. E. M. van (2013). Dynamische loopbanen: Een kwestie van vooruitkijken. Assen: Van Gorcum.
Reageren